Niewydolność cieśniowo-szyjkowa to niezdolność szyjki macicy do utrzymania ciąży do wyznaczonego terminu porodu. Jest to przedwczesne skracanie i rozwieranie szyjki macicy w czasie ciąży bez występowania przedwczesnej czynności skurczowej. Odpowiednio wczesna diagnostyka bywa trudna, a kobiety z grup ryzyka powinny być pod ścisła obserwacją. Niewydolność cieśniowo-szyjkowa najczęściej leczona jest operacyjnie, co niekiedy wiąże się z powikłaniami i nie zawsze przynosi oczekiwane efekty.

NIEWYDOLNOŚĆ CIEŚNIOWO-SZYJKOWA – OBJAWY I PRZYCZYNY

Niewydolność cieśniowo-szyjkowa to sytuacja, gdy szyjka macicy nie jest w stanie dotrwać do terminu porodu zamknięta i odpowiedniej długości. Następuje jej stopniowe, przedwczesne rozwieranie i skracanie w czasie ciąży pomimo braku czynności skurczowej macicy.

Niewydolność cieśniowo-szyjkowa występuje częściej u kobiet, u których pojawiła się w poprzedniej ciąży. Przyczyną mogą być wady wrodzone macicy i szyjki, wewnątrzmaciczna ekspozycja na dietylstybestrol (DES) czy też czynniki hormonalne. Jednak najczęściej niewydolność cieśniowo-szyjkowa jest związana z wcześniejszymi urazami szyjki macicy, będącymi skutkiem przebytych zabiegów ginekologicznych, inwazyjnych badań przez kanał szyjki czy porodów, po których nieprawidłowo zaopatrzono urazy szyjki. Czasem także nie da się ustalić jednoznacznie przyczyny tego powikłania.

Nie ma także specyficznych testów, które pozwoliłyby wykryć tą nieprawidłowość. Istotne jest zebranie szczegółowego wywiadu i zwrócenie uwagi na przebyte porody, poronienia i zabiegi ginekologiczne. Niewydolność cieśniowo-szyjkową można podejrzewać kiedy w badaniu ginekologicznym wyczuwalne jest skrócenie i rozwarcie szyjki macicy, często z towarzyszącym uwypukleniem dolnego bieguna pęcherza płodowego. Oczywiście to badanie jest subiektywne, warto więc wstępną diagnozę potwierdzić w badaniu USG. Niestety niewydolność cieśniowo-szyjkowa jest trudna do zdiagnozowania na wczesnych etapach, kiedy objawy są subtelne, a leczenie najbardziej skuteczne.

Objawy, odczuwane przez ciężarną również są niespecyficzne: może pojawić się plamienie z dróg rodnych i uczucie zwiększonego ciśnienia, napięcia w dole brzucha.

Wyróżnia się cztery stopnie zaawansowania :

1. U pacjentki w przeszłości występowała niewydolność szyjki macicy w ciąży, zabiegi ginekologiczne przez szyjkę lub inne jej urazy. W badaniu szyjka ma długość co najmniej 2,5cm, a jej rozwarcie nie przekracza 1,5cm w pierwszej ciąży i 2,5cm w kolejnych.
2. Szyjka jest krótsza niż 2,5cm, a rozwarcie nie przekracza 2,5cm, pęcherz płodowy jest wyczuwalny.
3. Rozwarcie szyjki macicy przekracza 2,5cm, a pęcherz płodowy uwypukla się do pochwy. Szyjka zgładzona. Obejmuje także przypadki amputacji szyjki w przeszłości.
4. Szyjka jest całkowicie zgładzona, pęcherz płodowy uwypuklony do pochwy, zajmujący znaczną jej część. Może pojawić się krwista lub ropna wydzielina.

NIEWYDOLNOŚCI CIEŚNIOWO-SZYJKOWA – LECZENIE I POWIKŁANIA

Niewydolność cieśniowo-szyjkowa jest leczona operacyjnie poprzez założenie szwu okrężnego na szyjkę macicy. Skuteczność takiego leczenia rozumiana jako urodzenie zdolnego do życia dziecka wynosi 75-90% i jest znacznie wyższa niż w przypadku leczenia zachowawczego takiego jak podanie tokolityków (leków hamujących skurcze macicy) czy założenie pessara.

Leczenie wiąże się z ryzykiem powikłań takich jak:

• pęknięcie błon płodowych, zakażenie, krwawienie z dróg rodnych – 1-9%
• uraz szyjki w czasie porodu, spełznięcie szwu – 3-13%

Wskazane jest ograniczenie aktywności ruchowej ciężarnej oraz częste kontrole, aby wcześnie wykryć ewentualne nieprawidłowości.

Niewydolność cieśniowo-szyjkowa wikła 1-2% ciąż. W części przypadków takie powikłanie da się przewidzieć, a w znacznej większości można je skutecznie leczyć.